این روش برای کسب شناخت دقیق، سریع و کم هزینه و علاوه بر آن تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی مشارکتی بکار می‌رود. این روش به افراد خارج از سیستم روستا، برای درک بهتر آن از طریق روش‌های مشاهده و گفتگوی مستقیم با مخاطبان، کمک می‌کند. این ارزیابی وسیله‌ای مناسب برای کسب اطلاعات برای برنامه‌ریزی توسعه روستایی در شرایطی است که وقت، پول، و یا نیروی انسانی کافی برای استفاده از روش‌های سنتی پیمایش‌های اجتماعی وجود نداشته باشد. در گذشته تنها منبع جایگزین، اطلاعات مشاهده‌ای سطحی بود که اغلب براساس ضرورت‌های فوری موجود در ناحیه موردنظر انجام می‌شد و به همین دلیل به آن گردشگری توسعه روستایی می‌گفتند. در این نوع مشاهده داده‌های غیرمعتبری به دست می‌آمد که سوگیری آن به نفع ناحیه‌هایی بود که دسترسی به آنها از طریق جاده آسان بود (کان یرز، 1381).

به دلیل آنکه فنون جمع‌آوری داده در این نوع ارزیابی اغلب مستلزم مشارکت فعال مردم محلی است، این اصطلاح به ویژه رابطه تنگاتنگی با برنامه‌ریزی مشارکتی یافته است، و بنابراین بعضی از اوقات از این اصطلاح برای بیان رهیافت برنامه‌ریزی مشارکتی همه جانبه استفاده می‌شود. برای رسیدن به اهداف برنامه‌ریزی مشارکتی یعنی برنامه‌ریزی برپایه نیازها و ضرورت‌های واقعی جامعه روش‌هایی ابداع شده است که روش ارزیابی سریع روستای، ارزیابی اجتماعی ، ارزیابی مشارکتی روستایی، روش‌های آموزش مشارکتی و روش ارزیابی سریع از جمله این روش‌ها هستند. این روش‌ها از جمله روش‌های ارزیابی مشارکتی روستایی عمدتاً توسط سازمان‌های جهانی ابتدا در عرصه توسعه روستایی و جوامع محلی در زمینه برنامه‌ریزی مشارکتی به کار گرفته شدند و سپس به عنوان روش‌های مشارکتی کارآمد در سایر عرصه‌های برنامه‌ریزی مشارکتی گسترش یافتند. در واقع روش ارزیابی سریع روستایی دامنه وسیعی از روش‌های مشارکتی را شامل می‌شود که در مراحل مختلف فرآیند برنامه‌ریزی به کار گرفته می‌شود. (Mascarenhas and others, 1991)

ارزیابی سریع روستایی روشی برای کسب شناخت دقیق و برنامه‌ریزی مشارکتی شامل چهار مرحله است (جمعه‌پور، 1380):

اول: طرح مسئله یا شناسایی مسائل و مشکلات

دوم: دسته بندی مسائل یا طبقه بندی اطلاعات به دست آمده

سوم: اولویت بندی یا تعیین گروه مسائل مطرح شده

چهارم: طرح‌ریزی یا تهیه برنامه براساس اولویت‌های به دست آمده